Volgens Panksepp is het SEEKING systeem het belangrijkste emotionele systeem in de hersenen van zoogdieren. Dus ook in die van ons en onze paarden. Het SEEKING systeem is niet alleen op zichzelf heel belangrijk, maar speelt ook een rol bij alle andere emotionele systemen (PLAY, CARE, LUST, RAGE, FEAR/PANIC).
Het wordt ook wel ‘the brain reward system’ genoemd. Omdat prikkeling van dit systeem een ontzettend goed, soms zelfs euforisch, gevoel geeft.
Het SEEKING systeem maakt paarden nieuwsgierig en zorgt ervoor dat ze hun omgeving onderzoeken. Door dit systeem gaan ze op zoek naar de eerste levensbehoeften (eten, drinken, veiligheid), maar ook naar andere meer complexe behoeften die hun leven verrijken, zoals het op zoek gaan naar vriendschappen en voorwerpen waarmee gespeeld kan worden.
Als het SEEKING systeem van een paard bijna niet actief is, dan zal er een depressie ontstaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan paarden die te maken hebben met learned helpnessless. Zij zijn niet meer nieuwsgierig naar wat er gebeurt in hun omgeving en voelen ook niet meer de behoefte om hun omgeving te onderzoeken.
Het goede gevoel van het SEEKING systeem ontstaat niet door het consumeren van dat waar een paard behoefte aan heeft, maar echt in het op zoek gaan naar datgene. Denk er bijvoorbeeld maar eens aan hoe je uit kan kijken naar een heel lekker stuk taart, waarbij het uitkijken naar dat stuk taart je veel enthousiaster maakt, dan het daadwerkelijk opeten van de taart. Of de dagen vóór kerst, waarin je uitkijkt naar de cadeau’s, het eten en de gezelligheid. Vaak zijn die dagen nog leuker dan de kerstdagen zelf. Het gezegde ‘het hebben van een zaak, is het einde van het vermaak’ is dus heel erg passend voor het SEEKING systeem.
Het SEEKING systeem maakt actief en zorgt er dus voor dat paarden op zoek gaan naar datgene dat ze nodig hebben om te overleven. Zonder dit systeem zouden paarden niet voor zichzelf zorgen en zouden ze overlijden. Best een belangrijk systeem dus. In mensen zorgt het er ook voor dat we actieplannen maken, dat we het gevoel hebben dat we de wereld aan kunnen en dat we weten dat we iets voor elkaar kunnen krijgen.
Omdat dit zo’n belangrijk systeem is, is het dus ook heel belangrijk dat wij, in onze gedomesticeerde wereld, dit systeem stimuleren bij onze paarden. Dit kan bijvoorbeeld door ze in een omgeving te houden waarbij alle zintuigen geprikkeld worden en ze zelf op onderzoek uit kunnen gaan (zoals in een paddock paradise), door een wandeling met je paard te maken waarbij het paard de ruimte krijgt om te onderzoeken, maar ook door hersenwerk aan te bieden.
Het SEEKING systeem blijft in balans wanneer het ‘zoeken naar’ ook daadwerkelijk beloond wordt. Het eten van hooi is bijvoorbeeld de beloning voor het op zoek gaan naar eten. Op het moment waarop er gegeten wordt, gaat het SEEKING systeem uit.
Blijft de beloning uit dan kan er RAGE ontstaan. Denk maar de enthousiaste verwachting die je hebt als je een chocoladereep uit een snoepmachine wil halen. Je gooit vol verwachting het muntje in de machine, en vervolgens blijft de chocoladereep hangen… Jouw enthousiasme slaat al snel om in frustratie en de snoepmachine kan een trap verwachten.
Het kan ook zo zijn dat het SEEKING systeem licht geprikkeld blijft omdat de beloning uitblijft of omdat er geen uiting gegeven kan worden aan ‘het zoek naar’. Dit kan zorgen voor compulsief gedrag dat helemaal geen doel heeft. Het op en neer lopen van je collega omdat hij honger heeft, maar nog niet kan eten omdat de kantine niet open is, is hiervan een voorbeeld. Ook bij paarden komen we dit gedrag tegen.
Een ander belangrijk punt is dat het SEEKING systeem ook een grote rol speelt bij het leren van nieuw gedrag. Door het SEEKING systeem letten dieren op prikkels in de omgeving die een beloning of een straf voorspellen. Een dier kan zo leren dat een eerst betekenisloze prikkel een beloning of straf aankondigt. Het beste voorbeeld hierbij is de voerkar. De eerste keer dat een paard een voerkar hoort, zal die kar nog geen betekentis hebben. Maar voordat je het weet, heb je een hele stal vol super enthousiaste paarden als ze de voerkar aan horen komen. Om iets te kunnen leren moet je betrokken zijn met je omgeving en het SEEKING systeem is het systeem dat daar voor zorgt.
Joyful Paardentraining 